top of page

VÄ°DEO OYUNLARI

NEDÄ°R? NE Ä°LE TANIMLANIR?

taylor-r-BVi74hFpZfc-unsplash_edited.jpg
josue-ladoo-pelegrin-3c2JBfoqq8o-unsplas

Video oyunları, dijital ortamda oynanan her türlü oyun sayılabilir. En popüleri bilgisayar ve konsol ile oynanan oyunlar olsa da günümüzde telefon oyunculuÄŸu da büyük artışlar göstermeye baÅŸlamıştır. Her dijital platforma çıkıp oynanan basit oyunlardan belirli platformlara çıkan kompleks oyunlara kadar hepsi video oyunu sayılır.

Hadi bu oyunların tarihine bakalım! 

Sadece oyun! - Oyun konsolları tarihi

​

Oyun konsolları, oyun oynamak için yaratılmış teknolojik cihazlardır. Türlü türlü olduklarını söyleyebiliriz, herkesin aklına gelen Playstation, Xbox gibi ev tipi cihazların yanında bir de elde taşınabilen Nintendo gibi konsollar da vardır. Video oyunları, baÅŸlangıcını hem bilgisayarlardan hem de konsollardan almıştır, ikisine de yakın tarihlerde oyunlar geliÅŸtirilmiÅŸtir.

​

​

Ä°lk  video oyunları, üniversite araÅŸtırmaları ve tezler olarak ortaya atılmıştır, ve ilkleri de 1950’lerde ortaya çıkan XOX denilen kağıt oyunu, ve basit çizgilerden oluÅŸan iki kiÅŸilik tenis oyunudur. History sitesine göre, ilk konsolların görülmesi ise 1972 yılında aslında televizyon için geliÅŸtirilmiÅŸ olan bir sistemin konsola evrilmesi ile oluÅŸmuÅŸtur.

Odyssey adı ile piyasaya sürülen konsolun toplam 28 oyunu varmış, içlerinden biri ise Pong adlı bir masa tenisi oyunuymuÅŸ. Bu oyun, Atari ÅŸirketi tarafından da aynı adla ve konseptle kullanılınca ikili arasında uzun uzadıya süren bir dava sürecinin baÅŸlangıcı olmuÅŸ! Bu süregelen olaylardan sonra Atari’nin konsol oyun sektöründe daha çok ismini duymaya baÅŸlıyoruz. 1977’de ortaya çıkan Atari 2600, oyun konsollarını oyun kafelerden evlere taşıyan cihaz olarak tarihe geçti. Oldukça küçük olan ve Joystick denilen çubuklarla oynamayı saÄŸlayan bu cihaz, gerçekten büyük bir evrimin habercisiydi.

1989 yıllarında iÅŸler kızışmaya baÅŸlamıştı. Atari ÅŸirketi artık marketteki tek taşınabilir oyun sistemleri yapımcısı deÄŸildi ve Nintendo, Sega gibi ÅŸirketlerle beraber ilk konsol savaÅŸları baÅŸlamış oldu. Bunu anlatmamın nedeni günümüzde bile olan ‘hangi konsol daha iyi?’ tartışmasının baÅŸlangıcının bu tarih olmasıdır. Aynı amacı taşıyan farklı konsollar olması demek, markette öne çıkmanın kaçınılmaz bir amaç olması demekti. Bu yarış, oyun sektöründe hızlı bir sıçramaya yol açtı, bu tarihlerde Sonic, Mortal Combat, Street Fighter, Mario gibi kült oyunların ortaya çıktığını görebiliyoruz. 

Teknoloji de geliÅŸiyor tabi! Teknolojinin geliÅŸmesiyle, Sony ile CD ile oynanan oyunlar ortaya çıktı; 32 bit, daha sonra 64 bit konsollar da…
Sony’nin büyük baÅŸarısı bütün rakipleri geride bırakarak neredeyse
tekel olmasına sebep oldu ve böyle bir ortamda Playstation markası doÄŸmuÅŸ oldu. Playstation 2, bu saydığımız özellikleri ve daha nicesini içeren modern bir konsol olarak tarihteki en çok satılan konsol olarak tarihe adını altın harflerle yazdırdı.

2000'li yıllara geldiÄŸimizde, Nintendo Wii yüksek grafik kartıyla, Playstation 3 Blu-Ray sistemiyle ayrı ayrı baÅŸarılı oldular. Bu ikili ve XBox, özel olarak sunduÄŸu oyun ve sistemlerle günümüze modern konsollarıyla marketin üç büyük devi olarak devam ediyorlar. 

WASD tuÅŸlarıyla ile oynamak da nereden çıktı? - Bilgisayar oyunları tarihi

muhannad-ajjan-sL2BRR1cuvM-unsplash.jpg

Klavye aydınlatmalı WASD tuşları

​

BaÅŸlamadan önce merakınızı gidermekte yarar var! Oyunlarda ileri, geri, saÄŸa ve sola gitmek için sırayla WSAD tuÅŸlarını kullanırız. Bunun nedeni ise sandığınız kadar ilginç deÄŸil. ÇoÄŸu insan saÄŸ eliyle fare tutmaya alışık olduÄŸu için ve bu tuÅŸlar sol elimizin kolayca ulaÅŸabileceÄŸi, ergonomik bir yerde olduÄŸundan 90’lı yıllarda bu bir standart haline gelmiÅŸtir.

640px-Spacewar!-PDP-1-20070512.jpg

Spacewar! oyununun yüklü olduÄŸu bilgisayar

640px-IBM_PC-5150.jfif

IBM 5150 adlı bilgisayar, daha sonra Apple da benzerini çıkarmıştır.

​

Bilgisayar oyunları tarihine geri dönecek olursak, aynı konsol oyunları gibi onlar da üniversite araÅŸtırmalarına dayanır. 1962 yılında Steve Russel, öÄŸrencisi olduÄŸu MIT’de okul bilgisayarlarında çalışabilecek “Spacewars!” adlı tamamen bilgisayar temelli bir oyun yapmıştır ve ilk bilgisayar oyunu olarak tarihe geçmiÅŸtir. Spacewars! oyunu iki kiÅŸinin karşı karşıya duran iki uzay gemisini yönettiÄŸi, bu uzay gemilerinin birbirine ışın atarak yenmeye çalıştığı bir oyundur. 10 yıl içinde Russel’ın teknik açıdan da geliÅŸtirdiÄŸi oyun çok popüler olmuÅŸ, 1972’de tarihin ilk video oyun turnuvası olan Spacewars! turnuvası Stanford Üniversitesinde düzenlenmiÅŸtir. 

​

Oyunlara deÄŸinmeden önce oyunların oynayacağı bilgisayarların geliÅŸiminden de bahsetmek gerekir. 1970’li yıllarda bilgisayarlar, bilgisayar kafelerde veya halka açık alanlarda bulunuyordu. Ä°lk ev içi denebilecek bilgisayar, MITS isimli küçük bir firmadan çıktı. Adı Altair olan bu bilgisayar, halka pazarlanmak yerine daha çok iÅŸyeri amacıyla kullanılmıştır, bu yüzden çok popüler olmamıştır. Daha sonra 1981 yılında IBM 5150 adlı bilgisayar ile ev içi bilgisayar devri tam anlamı ile baÅŸlamış oldu. Bu bilgisayar, klavyesi ve ekranlı ve birden çok amaca hitap eden yapısı ile diÄŸer bilgisayardan çok daha geliÅŸmiÅŸtir, 250 bin beklenen satış sayısı 1 milyonu aÅŸmıştır ve halk arasında epey popüler olmuÅŸtur. 

Madrid_Games_Week,_Counter_Strike-GO,_fi

Madrid'te düzenlenen bir Counter Strike turnuvası, 99'dan bu yana, hala epey popüler bir seri!

island-of-kesmai-4d09ca81-db55-4ffb-9e89

Island of Kesmai oyunundan bir kare

​

1980’li yıllarda teknolojinin artarak geliÅŸmesiyle beraber, ilk önce metinli piksel oyunlar çıkmış, daha sonra grafik kartı ve ses iÅŸlemcilerinin icadı ve geliÅŸimiyle oyunlar da yeni teknolojiyi göstermek adına bir araç olarak kullanılmaya baÅŸlamıştır. O gün de bugün olduÄŸu gibi en ileri teknoloji sınırlarını zorlayarak pazarlanan Wolfenstein 3D, Diablo, Baldur’s Gate, Simcity gibi oyunlar, günümüzde bile popülerliklerini korumakta ve çoÄŸu  serilerine yeni oyunlar çıkarmaya devam etmektedirler. 

​

Bu geliÅŸmelerin yanı sıra bir de Online oyun sektörüne deÄŸinmek lazım, ki bu da bilgisayarlarla ortaya çıkmış bir fenomendir. Halkın eriÅŸebildiÄŸi online oyun kavramı, 1984’te “Islands of Kesmai” adlı oyun ile ortaya çıkmış. Bu oyun, 100 kiÅŸiye kadar oyuncu alabilen server’lardan oluÅŸuyormuÅŸ ve sırayla oynanan bir ÅŸekle sahipmiÅŸ. Ä°ki-üç yıl içinde aynı sisteme sahip Air Warrior, Online Go oyunları takip etmiÅŸ. Bu oyunlardan sonra, 1990’lı yıllarda internetin ulaşılabilirliÄŸinin artması ile birlikte farklı türlere sahip, her kesme hitap eden online oyunlar türemiÅŸtir. Bunlardan bazıları günümüzde de hala seri oyunları çıkmaya devam eden veya server’larını yenilenmiÅŸ halde hala oyuncusu bulunan Ultima Online(1997), StarCraft(1998), Counter-Strike(1999) gibi oyunlardır. Günümüze ileri sardığımda bilgisayarlar ve oyunlar hem grafik, hem ses bakımından gerçeÄŸe yakın olmaya baÅŸlamışlardır. Hatta bu teknoloji daha ileri gitmiÅŸ, ve dijital gerçeklik gözlüklerinin de önünü açmıştır. 

nick-hamze-V6wm5Z18obw-unsplash_edited.j

Elimizdeki eğlence! - Telefon oyunları ve cepte taşınabilir konsollar

​

Cepte taşınabilen konsollar, telefon oyunlarından daha önce çıktılar denebilir. Cepte taşınabilir konsollardan baÅŸlarsak, 1976’da Mattel ‘bir hesap makinesi gibi elde tutulabilir’ bir oyun yapma vizyonu ile 'AutoRace' adlı konsol-oyunu piyasaya sürdü. Bu giriÅŸimden sonra aynı formatta baÅŸka konsol-oyunlar daha çıktı fakat bu ilk konsollar, hem internet destekli deÄŸildi hem de içinde tek oyun bulundurma kapasitesine sahipti, bu yüzden adlarını içinde bulundurdukları oyunlardan alıyorlardı. 

​

1978 yılında halka sunulan ilk konsol, 'Merlin' adı altında sürüldü ve 5 milyondan fazla satarak çok popüler oldu. Daha sonra 'Game.com' adlı konsol, ilk internetli el konsolu olacak ve Nintendo’nun 'GameBoy''u ise ilk içinde birden fazla oyun barındıran konsol olacaktı. GameBoy, el konsolu piyasasında hem dizaynı hem de verimliliÄŸi sayesinde lider konumdaydı. DiÄŸer el konsolları gibi renkli ekran yerine Monokrom ekranı vardı, tuÅŸları özenliydi ve bataryası uzun süreler dayanabiliyordu. Bu konsol öne sürülürken Nintendo, o zamanlar çok popüler olmasa da günümüzün pazarlamasının vazgeçilmezi olan ‘Katil Uygulama’ denen stratejiyi uyguladı. Bu strateji sadece ve sadece el konsolunda bulunacak ve baÅŸka yerlerde oynanmayacak bir oyun yaratmaktı; bu oyun Tetris’ti. Nintendo bu sektördeki liderliÄŸini uzun süre çıkardığı el konsollarıyla kaybetmedi, ve hatta hala el konsolları tekelindedir. Nintendo Switch, Nindento’nun son konsolu, pandemi dönemiyle birlikte içinde bulundurduÄŸu Katil Uygulama tanımındaki özel ve kaliteli oyunları ile bütün oyuncu kesimleri arasında popüler olmuÅŸtur.

​

Fakat yine de, bu el konsolları devrinin hala yaÅŸadığı anlamına gelmiyor. Mobil oyunlar dediÄŸimiz telefon oyunlarının yükseliÅŸi ile, el konsolları devri birkaç istisna dışında bitmiÅŸtir. Mobil oyunlar, Hagenuk MT-2000 adlı telefonun bir özelliÄŸinin de içinde Tetris oyunu bulundurması ile baÅŸladı. Tetris sadece bu telefona önceden yüklenmiÅŸ halde geliyordu ve çok bilinen bir ilk deÄŸildi, asıl mobil oyunlar 1997’de ‘Yılan’ oyunu ile baÅŸlayacaktı.  Bu oyun tek kiÅŸilik, basit ve bağımlılık yapıcı oynanışı ile bütün dünyada çok popüler oldu. Ve hatta 2017’de Mobil Dünya Kongresinde zamanının en iyi telefonlarından biri olan Nokia 3310’un yeniden yapılışında da bu oyun yerini almıştır.
 


Mobil oyunların çaÄŸ atlamasını saÄŸlayan bir diÄŸer telefon ise 2000 baÅŸlarında çıkan Nokia’nın N-Gage telefonu olmuÅŸtur, oyun telefonu denilen türün ilk primitif örneklerinden biri diyebiliriz. Bu telefon 3D oyunları da desteklemesiyle birlikte GameBoy konsolunun en büyük rakibi olmuÅŸ, hatta GameBoy’ların satışının oldukça düÅŸmesini saÄŸlamıştır.

Nokia_N-Gage.png

Nokia N-Gage telefonu

Daha sonraları 2007’ye kadar oyunlar ve telefonlar geliÅŸirken, Iphone’un piyasaya çıkması ile birlikte oyunların ve diÄŸer uygulamaların dijital ÅŸekilde yüklenebileceÄŸi App Store uygulaması ortaya çıkmıştır. Bu geliÅŸme, oyunların eriÅŸebilirliÄŸini oldukça arttırmış, ve mobil oyunculuÄŸu geniÅŸ kesimlere yaymıştır. 2010’da çıkan Angry Birds oyunu ile birlikte, mobil oyunculuk her yaÅŸa ve her kesme hitap etmekle kalmamış, bu oyunculuÄŸun sektörü oldukça geliÅŸmiÅŸ ve diÄŸer eÄŸlence sektörüleriyle de iç içe geçmeye baÅŸlamıştır. Günümüzde, ve hatta gelecek günümüzde de diyebiliriz ki, Geforce teknolojisi çıktı ve bilgisayar, konsol, telefon ve her türde oyunu, desteklese de desteklemese de internet baÄŸlantısıyla birlikte istediÄŸimiz her cihazda senkronize olarak oynanabilecek duruma geldik.
Bakalım önümüzde bizi neler bekliyor!

bottom of page